Wanneer een dier schade veroorzaakt, rijst al snel de vraag: wie is er aansprakelijk? Artikel 6:179 van het Burgerlijk Wetboek (BW) geeft hierop antwoord: de bezitter van het dier is aansprakelijk voor de schade die het dier aanricht. Er is echter één uitzondering: als de bezitter kan aantonen dat hij ook aansprakelijk zou zijn geweest als hij het gedrag van het dier onder controle had gehad, vervalt de aansprakelijkheid.

Risicoaansprakelijkheid voor dieren
De aansprakelijkheid voor schade veroorzaakt door dieren is een vorm van risicoaansprakelijkheid. Dit betekent dat de aansprakelijkheid niet gebaseerd is op schuld of verwijtbaarheid van de bezitter, maar puur op basis van het feit dat hij de bezitter is van het dier dat de schade heeft veroorzaakt. De gedachte hierachter is dat dieren een bepaald risico met zich meebrengen waar de bezitter verantwoordelijk voor is.

Welke dieren vallen onder artikel 6:179 BW?
Artikel 6:179 BW heeft betrekking op dieren die door mensen worden gehouden, zoals huisdieren en vee. Wilde dieren en bijvoorbeeld bacterie- en viruskweken vallen niet onder dit artikel. 

Overigens betekent dit niet dat er bij schade door deze dieren of kweken geen verhaal mogelijk is. In die gevallen kan men zich beroepen op andere wetsartikelen, zoals artikel 6:175 BW over aansprakelijkheid voor gevaarlijke stoffen.

Eigen energie en onberekenbaar element

Voor aansprakelijkheid voor schade veroorzaakt door dieren op grond van artikel 6:179 BW is vereist dat de schade het gevolg is van de eigen energie van het dier en het onberekenbare element dat dieren nu eenmaal hebben. Als een dier schade veroorzaakt terwijl het precies de aanwijzingen van zijn baas opvolgt, is er geen sprake van eigen gedrag van het dier. In zo'n geval kan de aansprakelijkheid niet op artikel 6:179 BW worden gebaseerd, maar mogelijk wel op andere grondslagen zoals onrechtmatige daad (artikel 6:162 BW).

Kortom, artikel 6:179 BW regelt de aansprakelijkheid voor schade veroorzaakt door dieren die door mensen worden gehouden. De bezitter is in principe aansprakelijk, tenzij hij kan aantonen dat hij ook aansprakelijk zou zijn geweest als hij het gedrag van het dier onder controle had gehad. Het gaat om schade door de eigen, onberekenbare energie van het dier.

Het Hof Arnhem-Leeuwarden heeft een (omstreden) vonnis van de rechtbank Overijssel uit 2021 gecorrigeerd. In de zaak liep een 7-jarig meisje letsel op tijdens een paardrijles. De rechtbank oordeelde destijds dat de manege aansprakelijk was, maar wees 40% van de schade toe aan het jonge slachtoffer zelf. Het Hof heeft nu geoordeeld dat er geen sprake kan zijn van eigen schuld bij het jonge slachtoffer en dat haar volledige schade vergoed moet worden.